Kakje en kontje, piesje en poesje. En dan?
Een blik richting Belgenland vanuit het Caïro van Latifa Benhamed.
Iedereen kijkt naar de wereld, elk op zijn of haar manier, dus vaak anders. Dit verschijnsel heet ‘reisgevoel’. Latifa Benhamed woont samen met 20 miljoen anderen in Caïro, de hoofdstad van Egypte. Ze pent haar zicht neer op ons Belgenland, voor haar een ànder land. Een reisverhaal dus, over onze gewoontes en onze onhebbelijkheden, of is het andersom?
In de veertiende eeuw werd water gevreesd in Europa. Ja, ze dronken bier. Vuil water was immers de bron voor de Zwarte Dood, de pest! Niemand, arm of rijk, gebruikte water. Het contact met water werd verboden, tenzij het wijwater was, gezegend door de priester. Men waste zich ook nooit naakt, alleen de zichtbare delen van het lichaam: handen, gezicht, haar en voeten. In de overbevolkte steden, met hun smalle straatjes zonder riolering, werden afval, vuilnis en rioolwater gewoon op straat gekieperd. Openbare baden, populair in de Romeinse tijd, werden niet meer gebruikt. Kledij werd zelden gewassen. Een openbaring voor parasieten en ziekten.
Het beeld in het oosten was heel anders. Bij ons werd er meer aandacht besteed aan hygiëne. Steden waren vaak uitgerust met geavanceerde rioleringssystemen, met netwerken van buizen om afvalwater af te voeren. Openbare baden waren ook heel gewoon: hammams waren populaire ontmoetingsplaatsen waar mensen zich konden wassen, praten over het leven en hun bezorgdheden, of hun aanstaande schoondochter of -zoon bekijken. Ondertussen werd de intieme hygiëne serieus genomen.
Papier of water
De dag van vandaag is het in veel Arabische landen gebruikelijk om een douchekop of waterfles te gebruiken om je met water te wassen na het urineren of een kakje. Deze gewoonte is geworteld in islamitische tradities, maar wordt in deze regio’s ook overgenomen door mensen met andere religies. Het gebruik van water wordt als hygiënischer beschouwd, omdat de intieme delen zo grondiger gereinigd kunnen worden. Daarna wordt het bezoek aan het toilet vaak afgesloten door het gebruik van papier, om het overtollige water te verwijderen. Gebruikt toiletpapier wordt dan in een afzonderlijk emmertje gegooid; onze sanitaire systemen kunnen het weggegooide papier niet aan. In de oostelijke steden zijn de openbare baden nu vervangen door spa’s* voor de rijken, behalve in de Maghreblanden, waar hammams nog steeds gebruikt worden door rijk en arm. Overal zijn huizen uitgerust met badkamers. Maar de straten liggen wel bezaaid met afval omdat voorbijgangers de vervelende gewoonte hebben om alles op de grond te gooien. De vuilnismannen werken hard om de straten min of meer toonbaar te maken.
Wat in de ene cultuur normaal lijkt, kan in een andere cultuur vreemd overkomen. Maar waarom niet iedere cultuur respecteren en begrijpen ? Kunnen we zo niet beter samenleven ?
Bij jullie in Europa is het gebruik van toiletpapier de norm voor intieme hygiëne, maar op sommige plaatsen zijn desinfecterende doekjes verkrijgbaar als alternatief voor toiletpapier – hoewel overmatig gebruik van deze doekjes het pH-gehalte van de gevoelige onderdelen verstoort. Jullie Europese steden dan weer zijn schoon, de straten zijn aangesloten op riolerings- en regenwatersystemen, de indeling van woonwijken en straten wordt bepaald door normen die proberen te voldoen aan de meest geavanceerde esthetische en technische vereisten.
Mensen die van de ene cultuur naar de andere reizen, zien de verschillen in de meest intieme hygiënepraktijken. Mensen die gewend zijn om water te gebruiken, kunnen zich ongemakkelijk of vies voelen als ze geen toegang hebben tot een douchekop of een fles water. Hetzelfde voor mensen die voornamelijk toiletpapier gebruiken, die het idee van wassen met water vreemd vinden. Persoonlijke hygiënepraktijken worden beïnvloed door cultuur, tradities en religieuze overtuigingen. Wat in de ene cultuur normaal lijkt, kan in een andere cultuur vreemd overkomen. Maar waarom niet iedere cultuur respecteren en begrijpen? Kunnen we zo niet beter samenleven?
Latifa Benhamed
* in het toilet is er een fonteintje waarmee je je ding kan/moet doen
