Dromen doet geloven

Jérôme Duchateau over de Kortrijkse Woonzaak.

Resoneren

Afgelopen zomer was het weer Elftopia in Ooidonk. Deze keer was ik toch een beetje verkleed gegaan, als nar. Mezelf al jaren personifiërend als nar ga ik er meer en meer in geloven en die rol spelen, met de bijhorende transformaties.

Op Youtube zag ik de tekenfilm Wyrd Sisters, een eyeopener. Hetgeen ik daarvan onthoud is dat als de heksen met al hun magie iets proberen, er als tegenkracht nog steeds iets machtiger is: het woord en het propageren ervan. Het resoneren, of gelijk trillen met de omgeving, is niet elke keer de betere optie. Door andere resonanties komen andere ideeën. Het afwijken is in deze maatschappij niet evenveel gepromoot als het gelijk zijn, alhoewel ik met dat LGBTQ+ gedoe een ander gevoel begin te krijgen. Door velen wordt het afwijken als iets marginaals gezien. Kunst is een frivole manier om dat te maskeren, of omgekeerd, uit te spelen. Het niet resoneren met de rest is waar het creatieve artistieke proces zich afspeelt, daar zijn de nieuwe ideeën te vinden, de rest is papegaaienwerk. Dus is het als marginaal bestempelen van een artiest eerder een compliment dan een afwijzing. Alleen door nieuwe ideeën kunnen er veranderingen komen. Zij die zo zot zijn dat ze denken dat ze de wereld kunnen veranderen, die doen het. Dit maakt dat de psychiatrische term ‘wereldverbeteraarsyndroom’ dan ook weer een compliment is.

Genoeg theorie, nu praktijk. Er was nogal wat gedoe rond ‘wonen’ de laatste maanden in Kortrijk. Vanuit A’kzie, de vereniging waar armen het woord nemen, de Unie en Avansa werd een actie voorbereid in het kader van de wereldverzetdag tegen armoede op 17/10. In aanloop naar die dag zouden we een affichecampagne voeren. Duizend affiches zouden worden gedrukt door de vakbond en verspreid, negen verschillende affiches met negen verhalen rond het thema ‘wonen’. De verhalen werden gehaald waar ze zijn, échte verhalen. Het typische oranje-zwart-wit van een woning te huur en te koop werd ‘gerebrand’ naar de resonantie van een toch wel een beetje ludieke actie. Die ene inbreng die de nar niet kan vergeten is die op de affiche van energie, ‘blijf in beweging’.

Megafoon

De dag zelf liep Martine, de voorzitster van A’kzie, naast de nar in pak met een burgemeestersjerp over het Schouwburgplein en de Grote Markt. Er was die dag, zoals op de meeste maandagvoormiddagen, markt. De nar kreeg een megafoon in de hand van de dame van de vakbond. De nar sprak dan zinnen zoals: ‘Wachtlijsten sociale woning, veel te lang’, ‘Energie, veel te duur’, ‘Huren op de huurmarkt, veel te duur’. De nar deed dat op een droevige, kritische, eentonige manier, hij vond dat passend op dat moment. We vormden een soort colonne en gingen enkele keren over het Schouwburgplein en de Grote Markt en deelden flyers uit. Daarna verzamelden we aan de trappen van het stadhuis. We waren een beetje vroeg, het was nog geen 12u05. Om 12u05, symbolisch voor: het is al te laat, las de nar zijn gedicht Dromen doet geloven. Burgemeesteres van dienst Martine las haar speech en dan mocht de schepen van wonen ook iets zeggen. Zoals bijna elke politicus dan doet pakte die uit met wat er al allemaal wordt gedaan. In de speech van burgemeesteres Martine werd gevraagd om alles uit de kast te halen. De nar onderbrak de schepen om te zeggen dat hij niet alles uit de kast haalt. Waarop de schepen zei dat er meerdere lades zijn in de kast. Welke exacte woorden erna waren weet ik niet meer. Dit is blijven hangen. Welke lades zijn goed voor de bevolking en welke voor de bedrijven? Welke lades zijn in het voordeel en welke zijn in het nadeel van deze Kortrijkse Woonzaak? Met ‘alles uit de kast halen’ hebben we het niet over 1000 extra sociale woningen als er 3600 wachtenden zijn. We zouden tevreden zijn met minstens 4000 nieuwe woningen. Ja, meer dan er wachtenden zijn, dat is logisch omdat een project dat nu begint pas binnen tien jaar klaar is. En de nar verwacht dat het dan nog onvoldoende zal zijn om de wachtlijsten te minderen. Het was een beetje raar na zijn speech, de actie leek stil te vallen, gelijk er nog iets werd verwacht maar geweten was dat dat niet kwam. Er werden enkelen van A’kzie uitgenodigd binnen in een kabinet voor een gesprek en  later zullen er nog gesprekken komen. Het volk ging meer en meer uiteen. Het volk, nog geen 100 mensen met pers, politie in burger en politici meegeteld. De nar bleef verder praten tot de laatste. Dat was Louis, een stand up komediant waarmee al eerder is samengewerkt. We zijn samen naar A’kzie op de Veemarkt gegaan en hebben we daar pompoensoep gedronken. Voor Louis was het de eerste keer dat hij daar kwam.

Vele kleintjes

De boodschap werd verspreid. We willen het anders. Het gedicht van de nar is niet voor niets getiteld Dromen doet geloven. Wij zijn de generatie die de grootste verandering zal ondergaan. Het belang van die verandering is niets minder dan ons voortbestaan als mens en planeet. Als je dan zegt dat je als enkeling niet veel kan doen, dan begint mijn bloed lichtjes op te warmen, opgeven voor je bent begonnen? Vele kleintjes maken een grote, niet vergeten? Dat je dit leest maakt me nu al tevreden, later stap per stap meer, we gaan er geraken. Veranderen is voor niets of niemand makkelijk. Zoals ‘mooi’ zie ik dat. Alles is ‘mooi’, het valt te zien hoe je het bekijkt. Veranderen is ook mooi, het valt te zien hoe je het bekijkt.

De nar is ook thuisloos geweest. Hij deed de opleiding ervaringsdeskundige en is co-lesgever met Peter Brepoels voor SAM vzw in de cursussen thuisloosheid, woonbegeleiding en Housing First. In die cursussen stellen we regelmatig de vraag of iemand gelooft dat thuisloosheid kan worden beeindigd. Meestal zijn er geen of maar enkelen die dit geloven. Maar als de zorgverleners niet geloven dat het kan, zullen ze dat geloof ook niet naar hun zorgbehoevenden overbrengen. Nog minder zal dat gebeuren naar hun oversten en hoger. Propageren en resoneren, veranderen om te realiseren is hier dus ook weer nodig. Wachten, we zullen zien, de glazen bol is nog stoffig. Maar in het voorbeeld van Finland kan het dus wel, thuisloosheid is daar quasi nihil.

Met een maand uitstel zijn we met A’kzie in de raadscommissie over wonen gaan praten. De verhalen werden gehoord en er werd gereageerd. Er werden foto’s gevraagd van de ergste toestanden in onze stad. De verantwoordelijken leken best wel geraakt en bereid iets te doen. Maar wat dan weer telkens teleurstellend is, is dat wettelijk kader met al die diverse bevoegdheden, waarmee al dan niet iets gebeurt, waardoor verandering twijfelachtig is. De nar ziet dat als de politieke constructie die zichzelf indekt om te zeggen: ik kan niets doen. Hopeloos, vindt de nar. Lokale mensen zitten in een partij die op een ander niveau wél iets kan doen. Ze zijn in de coalitie die bevoegd is, maar de nek uitsteken is niet altijd waar ze voor staan te springen. Er waren aanwezigen die kruisbestuiving zeiden te zullen doen. We shall see.

Tot nu toe zag ik in dit leven veel verandering, meestal verandering waar ik niet mee akkoord ben, verandering die ik niet mooi vind. Ik zie liever mooi en mooier dus probeer ik dat te realiseren. Daarom koos ik de nar en het artistiek aspect. De nar is niet nieuw, eerder oud maar zou in deze tijden wel zijn nut terug kunnen vinden. Deze tijden zijn tijden van grote verandering. Iets nieuw is nodig, wie wat waar? Gissen, gokken, proberen, willen is al veel. Tonen hoe de een probeert zodat de andere de aanzet volgt, elk op zijn manier. Het Don Quichotisch dromen en leven propageren en omvormen van onrealistisch naar werkelijkheid, iemand moet het toch proberen? Er zou een visie zijn waarbij men het heeft over de drie cirkels van invloed. De eerste cirkel rond de persoon is die van zijn leefwereld. In die wereld heeft de persoon de kleine mogelijkheid invloed uit te oefenen op de mensen rondom hem. De cirkel daarrond is die van de omgeving van de leefwereld en de derde is die van het totale gemeenschappelijke. Er wordt dikwijls gesteld dat men niet de mogelijkheid heeft om die twee buitenste cirkels te bereiken. Fuck die theorie, het omgekeerde is wat ik wil zien. Daarom had ik op die bewuste oktobermaandag in Kortrijk op de trappen van het stadhuis dat narrenpak aan. Foto’s te vinden in allerlei lokale media, deze tekst in deze Gazet, de twee buitenste cirkels worden gestreeld, theorie ontkracht? Ik vrees van niet, er is nog niet veel veranderd. Blijven dromen? NEE! Jullie lezers zijn de tweede cirkel, willen jullie me dan helpen die derde te bereiken?

Jérôme Duchateau

De Kortrijkse Woonzaak
Ook in Kortrijk ondervinden vele gezinnen problemen om een betaalbare en kwaliteitsvolle woning te vinden. Daarom verenigden verschillende sociale en culturele Kortrijkse organisaties, waaronder de Unie, zich in ‘de Kortrijkse Woonzaak’. Samen willen ze de woonproblematiek op de publieke én politieke agenda zetten. Volg hen op www.kortrijksewoonzaak.be.