TOERISTISCHE SCHOONHEID, TRAGEDIE IN DE COULISSEN

Frank Mulleman wrijft zijn ogen uit in Egypte.

+++

Zorgeloze Frank Mulleman trok dit voorjaar door Egypte. Hij gaf er zijn oren en ogen goed de kost en neemt ons mee achter de coulissen van deze toeristische trekpleister.

Koptische kermis

Vraag aan de eerste de beste op straat: “Hoe zou je Egypte omschrijven?” en het antwoord zal zijn “De piramiden, Agatha Christie met Hercule Poirot op de Nijl, het Suez-kanaal en moskeeën.” Allemaal juist, maar er is veel meer.

Vijf procent van de honderd miljoen inwoners zijn kopten (vroegchristenen). Daarnaast wonen er in Egypte ook Armeniërs, Joden, Grieks-orthodoxen, katholieken, … en op de identiteitskaart van iedere staatsburger staat het geloof waartoe hij behoort. Was dit ook niet zo tijdens nazi-Duitsland? Als katholiek kan je niet huwen met iemand die met een lidkaart van de moslims rondloopt. Een moslima kan geen kamer delen in een hotel met een niet-moslim. En ja, vrijzinnig zijn is onbestaande. Laat staan met een buitenlander een hotelkamer delen. Holebi’s daar spreekt men al helemaal niet over, dat is erger dan de grootste doodzonde.

Het koptisch Pasen is een week later dan het ‘onze’. Op die dag moet je naar Oud-Caïro. Je stapt uit de metro zo de El Moallaqah kerk binnen. De vele bezoekers genieten er van mooie iconen en houtsnijwerk. Ja, en ze zijn op hun paasbest. Het koptisch museum moet je zeker bezoeken en ook de verschillende kerkjes op wandelafstand. Een fel contrast met de wijk Mokattan, twaalf kilometer ten zuidwesten van het centrum. Dat is de hoofdstad van de huisvuilverwerking, de voorlopers van onze welgekende PMD zak. De kopten waren noodgedwongen om het afval in de stad op te halen en ze recupereerden alles. Voedselresten voor de varkens, metaal hergebruiken en nu glas, blik, papier… Door de open vuilniskarren hangt er wel een geurtje in de ongeplaveide straten. Ja, armoede stinkt. Hoger boven de wijk heb je een bedevaartsoord ‘klooster Saint Simenon’. Zoiets als Lourdes, maar de grot is een kerk waar er 4000 gelovigen de mis kunnen volgen. Toen ik er was, was de grot gesloten maar op het plein in de nabijheid was het een koptische kermis op zijn mooist. Hamburgers eten, cola drinken, picknicken met de familie, tattoos van koptische symbolen prikken in de arm van huilende kinderen, naar onze Vlaamse normen ontbrak er enkel nog een kermiskoers aan.

New Caïro

Nog naar onze normen is het hier goedkoop reizen. Voor één euro krijg je 33 Egyptische Ponden. In oktober verloor die Egyptische Pond bijna de helft van zijn waarde. Voor een buitenlander met sterke valuta zoals een Europeaan of een Amerikaan is alles goedkoper geworden. Maar voor de Egyptenaar zijn de prijzen van brood en andere basisbehoeften enorm gestegen. Enkele maanden geleden betaalde men voor één kilo rijst tien Egyptische Ponden. Nu is het dertig – drie keer zoveel dus, voor basisvoedsel, zeker als dat wordt geïmporteerd. Sociale zekerheid is hier onbestaande, een index bestaat hier zeker niet. De lonen zijn hier minstens zes keer lager als bij ons, of meer. Een Snicker is minstens zes keer duurder dan bij ons. Wie kan zich dan een Snicker veroorloven met een loon van 250 euro?

Het centrum van Cairo, ooit de grandeur aan de Nijl, is werkelijk een stad in verval aan het worden. Veel statige gebouwen moeten dringend onder handen genomen worden. Maar ja, intussen wordt op zo een veertig kilometer van de oude stad ‘New Caïro’ gecreëerd: huizen en flats met een muur errond, bewakers aan de ingang, rond de appartementsblokken een mooi park, geen luchtvervuiling. In sommige van de bijhorende shoppingcentra zijn de prijzen in ketens als Zara of Decathlon bijna zoals de onze. Op alle import is er minstens dertig procent invoertaks. Wegens een tekort aan vreemde valuta zijn bepaalde benodigdheden, zoals een vaatwasmachine, bijna niet te vinden en zeker duurder dan bij ons. De grootste inkomsten van het land, uit het toerisme en het Suezkanaal, droogden op door covid. En eenmaal de wereldhandel een beetje op peil was lag er een mastodont werkelijk dwars in het smalle Suezkanaal. Er was weken geen verkeer meer mogelijk. Gelukkig voor de tewerkstelling is het toerisme terug beetje bij beetje aan het groeien.

Intussen is democratie hier een zéér rekbaar begrip. De staatskas balanceert op de rand van het bankroet maar dat zou je niet zeggen aan de hoeveelheid uniformen in het straatbeeld – witte, bruine, blauwachtig zwarte, RoboCops, in burger… en de ene al zwaarder bewapend dan de andere. Maar ja, de gevestigde machten moeten beschermd worden. De vrije pers is, ja, toegelaten, de oppositie bestaat, maar veel kans dat die op een bepaald momenten achter tralies vliegen.

Gladgeschoren

Er zijn toch nog enkele economische zekerheden. Hoe erg het ook is, zelfs na uw allerlaatste laatste adem, blijft uw haar groeien. Abdol heeft zes kinderen waaronder drie zonen en zijn klein salon, op dinsdag zonder afspraak, in de Abd el Magid El-Labban straat… Zo was ik daar om mij onder handen te laten nemen. Baard weg wegens te veel grijs, het beetje resterende schedelhaar kort houden, op twee millimeter – met de schaar en de baard met een echt scheermes. Dan komt de kers op de taart. De onzichtbare overtollige haartjes op mijn oren worden eerst uitgetrokken met pincetje en dan bewerkt met een fijn draadje, echt uitrukken. Mijn gezicht krijgt dezelfde behandeling. Voor deze pijnlijke belevenis moet je bij de Egyptische of de Jordaanse coiffeur zijn – de Koerdische brandt de oorhaartjes weg met een vlam, zoals in de Zwevegemsestraat in Kortrijk. Mijn vaste vriendelijke kapper, Naouh in de Albertstraat, heeft het meer voor het ontharen van de neus met wax, op zijn Marokkaans. Of ik nu ver van Belgenland ben of niet, ik duik met een zachte gladgeschoren babyhuid het bed in.

Velen weten het niet maar Belgen hebben, op hun bescheiden manier, een enorme stempel gezet op Egypte. Wist je dat onze archeologen echt de geschiedenis uit de grond hebben gekrabd? Daar vond Hergé zijn kennis om het Kuifje-album De sigaren van de farao te creëren. Onze beste speurder Hercule Poirot nam de moord op de Nijl serieus op – a piece of cake* voor onze detective uit Ellezelles. Het Belgische kapitaal creëerde, met Baron Empain, Héliopolis, een wijk met een superhotel, paleizen voor de toenmalige jetset, een tram in het Parijs aan de Nijl en voor zichzelf een villa in Hindoestijl. Zelfs het bier Stella was zijn inbreng in het geheel. Besix, een bouwfirma van eigen bodem, is de hoofdaannemer van het nieuwe Egyptemuseum, nog in aanbouw, in Caïro. Maar de strafste is toch zuster Emanuelle. Geboren als Marie- Madeleine Cinquin in Brussel op 16 november 1908 en overleden in het Franse Callian op 20 oktober 2008. In de wijk Mokattan hielp ze de arme koptische vuilnisophalers met een hospitaal, scholen, … en ze schreef het boek Chiffonnière avec les chiffonniers over het leven van de vuilnisophalers.

*cake, oorsprong ‘kak’ in de taal der farao’s

Frank Mulleman